8-226-సీ.
తలఁపఁ బ్రాణేంద్రియ ద్రవ్యగుణస్వభా;
వుఁడవు;
కాలక్రతువులును నీవ;
సత్యంబు ధర్మ మక్షరము ఋతంబును;
నీవ ముఖ్యుండవు నిఖిలమునకు;
ఛందోమయుండవు సత్త్వరజస్తమ;
శ్చక్షుండవై యుందు; సర్వరూప
కామ పురాధ్వర కాలగరాది భూ;
తద్రోహభయము చోద్యంబు గాదు;
8-226.1-తే.
లీలలోచనవహ్ని స్ఫులింగ శిఖల
నంతకాదులఁ గాల్చిన యట్టి నీకు
రాజఖండావతంస! పురాణ పురుష!
దీన రక్షక! కరుణాత్మ! దేవ దేవ!
టీకా:
తలపన్ =
ఆలోచించిచూసినచో;
ప్రాణ = జీవము;
ఇంద్రియ = ఇంద్రియములు;
ద్రవ్య = పదార్థములు;
గుణ = గుణములు;
స్వ = నిజ; భావుండవు = భావములే యైనవాడవు;
కాల = కాలము;
క్రతువులును = యజ్ఞములును;
నీవ = నీవే;
సత్యంబున్ = విహితమైన అంశము;
ధర్మము =
ధర్మము; అక్షరమున్ = ఓంకారము;
ఋతంబును = అనిషిద్దమైన విషయము;
నీవ = నీవే;
ముఖ్యుండవు = ఆధారభూతుడవు;
నిఖిలమున్ = సమస్తమున;
కున్ = కు; ఛందోమయుండవు =
వేదరూపుడవు;
సత్త్వ = సత్త్వగుణము;
రజస్ = గజోగుణము;
తమస్ = తమోగుణము;
చక్షుండవు = నేత్రములుగాగలవాడవు;
ఐ = అయ్యి; ఉందు = ఉంటావు;
సర్వ = సమస్తమైన;
రూప =
రూపములునైనవాడ;
కామ = మన్మథుడు;
పుర = త్రిపురాసురులు;
అధ్వర = దక్ష యజ్ఞము;
కాలగర = కాలకూటవిషము;
ఆది = మున్నగువాని వలన;
భూత = జీవ; ద్రోహ = హాని యనెడి;
భయము = సంకోచము;
చోద్యంబుగాదు = ఏమాత్రము లేదు.
లీలన్ = క్రీడగా;
లోచన = కంటి;
వహ్ని = మంటల;
స్ఫులింగ = అగ్నికణముల;
శిఖలన్ = సెగలచే;
అంతక =
యముడు; ఆదులన్ = మొదలగువారిని;
కాల్చిన = కాల్చివేసిన;
అట్టి = అటువంటి;
నీకున్ = నీకు; రాజ = చంద్ర;
ఖండ = కళ; అవతంస = సిగబంతిగాగలవాడ;
పురాణ =
సృష్ట్యాదినుండిగల;
పురుష = పురుషుడా;
దీన = దీనులను;
రక్షక = రక్షించువాడా;
కరుణ = దయా;
ఆత్మ = స్వరూప;
దేవదేవ = దేవతలకేదేవుడా.
భావము:
చంద్ర కళను శిరసున ధరించు వాడా! పురాణ పురుషుడా! దీనులను
రక్షించువాడా! దయామయా! దేవ దేవ! తరచి చూస్తే ప్రాణమూ, ఇంద్రియాలూ, ద్రవ్యమూ, గుణాలూ సర్వం నీ స్వభావసిద్ధాలు. కాలమూ యజ్ఞమూ నీవే; సత్యమూ, ధర్మమూ, ఓంకారమూ, మోక్షమూ నీవే; అన్నింటికి నీవే ఆధారం; వేదరూపుడవు నీవే; సత్త్వము, రజస్సు, తమస్సు అనే త్రిగుణాలూ
నీవు నేత్రాలుగా కలిగి ఉంటావు; సమస్తమైన రూపాలు నీవే; లీలగా చూసే నీ మూడోకన్ను చూపుల మంటలతో యమాదులను సైతం భస్మం చేస్తావు; మన్మథుడు, త్రిపురాసురులు, దక్షయజ్ఞం, కాలకూటవిషం మున్నగు సర్వ భాతాల వలన నీకు హాని కలుగుతుంది అని సంకోచం అన్నది లేకపోవటంలో ఆశ్చర్యం ఏమాత్రం లేదు.
: :చదువుకుందాం భాగవతం; బాగుపడదాం మనం అందరం: :
No comments:
Post a Comment