-:వాల్మీకి తెలుగు రామాయణము:- -॥శతతమ సర్గః॥

 జైశ్రీరామ

-:వాల్మీకి తెలుగు రామాయణము:-

॥శతతమ సర్గః॥

[శ్రీరాముడు భరతునికి నీతి బోధించుట]

2.100.26.అనుష్టుప్.

అమాత్యానుపధాతీతాన్

పితృపైతామహాంఛుచీన్।

శ్రేష్ఠాంఛ్రేష్ఠేషుకచ్చిత్వమ్

నియోజయసి కర్మసు॥

తాత్పర్యము :- 

మంత్రులు పరిశుద్ధమైన వర్తన కలవారు, వంశపారంపర్యంగా మన దగ్గరే ఉంటున్నవారు, ప్రలోభాలకు లొంగని స్వభావము కలవారు. ఆ శ్రేష్టులను ప్రధానమైన కార్యక్రమములందు నియమించుచుంటివి కదా?

ప్రతిపదార్థము :- 

అమాత్యాన్ = మంత్రులను; ఉపధా = ప్రలోభములకు; అతీతాన్ = లొంగనివారు; పితృపైతామహాన్ = వంళపారంపర్యంగా వచ్చినవారు; శుచీన్ = పరిశుద్ధ వర్తన కలవారు; శ్రేష్ఠామ్ = శ్రేష్ఠులను; శ్రేష్ఠేషు = శ్రేష్ఠమైనవాని; కచ్చిత్ = ప్రశ్నార్థకము, కదా; త్వమ్ = నీవు; నియోజయసి = నియమించుచుంటివి; కర్మసు = కార్యము లందు.

*గమనిక :- 

ఉపధ- ధర్మార్థ కామములచేత మంత్రి మున్నగువారి ఎంపికలో వారి గుణములు పరీక్షించుట. ఆంధ్రశబ్దరత్నాకరము. ఉపధయందు వాడునట్టి ప్రలోభములకు అతీతులు అయినవారు నెగ్గి పదవికి అర్హత పొందుదురు. కనుక వారిని ఉపధాతీతులు అందురు.

2.100.27.అనుష్టుప్.

కచ్చిన్నోగ్రేణ దండేన

భృశముద్వేజితప్రజమ్।

రాష్ట్రం తవానుజానంతి

మంత్రిణః కైకయీసుత!॥

తాత్పర్యము :- 

ఓ కైకేయిపుత్ర భరతా! ప్రజలు బెదరిపోయెడి ఉద్దండశిక్షలు విధించుటకు, నీ దేశ మంత్రులను అనుమతించవు కదా?

ప్రతిపదార్థము :- 

కచ్చిత్ = ప్రశ్నార్థకము, కదా; ఉగ్రేణ = తీక్షణమైన; దండేన = శిక్షలకు; భృశమ్ = మిక్కలి; ఉద్వేజిత = వెఱపుచెందిన; ప్రజమ్ = పౌరులను; రాష్ట్రమ్ = దేశపు;  తవ = నీ; అనుజానంతి = అనుమతించుట; మంత్రిణః = మంత్రులను; కైకయీసుత = కైకేయి పుత్రుడ.

-----

శ్రీరామ రక్ష జగదభి రక్ష