దక్ష యాగము - 31:

4-85-క.
జనకుం డవమానించుట
యును సోదరు లర్థిఁ దనకు నుచితక్రియఁ జే
సిన పూజల నందక శో
భన మరసిన మాఱుమాట పలుకక యుండెన్.
4-86-వ.

ఇట్లు తండ్రిచే నాదరింపబడనిదై విభుండైన యీశ్వరు నందు నాహ్వాన క్రియాశూన్యత్వరూపంబైన తిరస్కారంబును, నరుద్ర భాగంబైన య జ్ఞంబునుం గనుంగొని నిజరోషానలంబున లోకంబులు భస్మంబు చేయంబూనిన తెఱంగున నుద్రేకించి 'రుద్రద్వేషియుఁ గ్రతుకర్మాభ్యాస గర్విష్ఠుండు నగు దక్షుని వధియింతు' మనుచు లేచిన భూతగణంబుల నివారించి రోషవ్యక్తభాషణంబుల నిట్లనియె; "లోకంబున శరీరధారులైన జీవులకుఁ బ్రియాత్మకుండైన యీశ్వరునకుఁ బ్రియాప్రియలును నధికులును లేరు; అట్టి సకల కారణుండును నిర్మత్సరుండును నైన రుద్రు నందు నీవు దక్క నెవ్వండు ప్రతికూలం బాచరించు? నదియునుం గాక మిముబోఁటి వారలు పరులవలని గుణంబు లందు దుర్గుణంబులన యాపాదింతురు; మఱియుం గొందఱు మధ్యస్థులైన వారలు పరుల దుర్గుణంబుల యందు దోషంబుల నాపాదింపరు; కొందఱు సాధువర్తనంబు గలవారలు పరుల దోషంబుల నైన గుణంబులుగా ననుగ్రహింతురు; మఱియుం గొందఱుత్తమోత్తములు పరుల యందు దోషంబుల నాపాదింపక తుచ్ఛగుణంబులు గలిగినను సద్గుణంబులుగాఁ గైకొందురు; అట్టిమహాత్ముల యందు నీవు పాపబుద్ధి గల్పించితి” వని; వెండియు నిట్లను “మహాత్ములగు వారల పాదధూళిచే నిరస్తప్రభావులై జడ స్వభావంబుగల దేహంబునాత్మ యని పల్కు కుజను లగువారు మహాత్ముల నిందించుట కార్యంబు గాదు: అదియు వారి కనుచితం బగు” నని వెండియు నిట్లనియె.

టీకా:

జనకుండు = తండ్రి; అవమానించుటయునున్ = అవమానము చేయుటచేత; సోదరులు = తోబుట్టువులు; తన్ = తన; కున్ = కు; ఉచిత = తగిన; క్రియన్ = విధముగ; చేసిన = చేసినట్టి; పూజలన్ = గౌరవమర్యాదలను; అందక = చెందక; శోభనము = కుశలము; అరసిన = విచారించగ; మాఱుమాట = సమాధానము; పలుకక = పలక్కుండ; ఉండెన్ = ఉండెను. ఇట్లు = ఇలా; తండ్రి = తండ్రి; చేన్ = చేత; ఆదరిపంబడనిది = మన్ననలు పొందనిది; ఐ = అయ్యి; విభుండు = భర్త; ఐన = అయన; ఈశ్వరున్ = శివుని; ఆహ్వాన = పిలిచుటనే; క్రియా = ఆచారించుటలు; శూన్యత్వ = లేకపోవుట యొక్క; రూపంబు = విధము; ఐన = అయినట్టి; తిరస్కారంబునున్ = అనాదరముచేయుటను; అరుద్ర = రుద్రుడులేని; భాగంబు = భాగము; ఐన = అయినట్టి; యజ్ఞంబున్ = యాగమును; కనుంగొని = చూసి; నిజ = తమ; రోషా = రోషము అనెడి; అనలంబునన్ = అగ్నిలో; లోకంబులున్ = లోకములను; భస్మంబున్ = బూడిద; చేయన్ = చేయుటకు; పూనినన్ = పూనుకొను; తెఱంగునను = విధముగ; ఉద్రేకించి = ఉద్రేకిస్తూ; రుద్ర = శివుని యెడల; ద్వేషియున్ = శత్రుత్వము కలవాడును; కర్మ = వేదవిధికర్మలు; అభ్యాస = చేయుట యందు; గర్విష్టుండున్ = గర్వముకలవాడును; అగు = అయినట్టి; దక్షుని = దక్షుని; వధియింతుము = సంహరించెదము; అనుచున్ = అంటూ; లేచిన = లేచినట్టి; భూతగణంబులన్ = భూతగణములను; నివారించి = ఆపి; రోష = రోషము; వ్యక్త = వ్యక్తమౌతున్న; భాషణంబులన్ = మాటలతో; ఇట్లు = ఇలా; అనియెన్ = పలికెను; లోకంబున = లోకములో; శరీర = దేహమును; ధారులు = ధరించినవారు; ఐన = అయినట్టి; జీవుల్ = ప్రాణుల; కున్ = కి; ప్రియ = ప్రియమైన; ఆత్మకుండు = స్వరూపముకలవాడు; ఐన = అయినట్టి; ఈశ్వరున్ = శివుని; కున్ = కి; ప్రియా = ఇష్టులును; అప్రియలును = అయిష్టులును; అధికులున్ = గొప్పవారును; లేరు = లేరు; అట్టి = అటువంటి; సకల = సమస్తమునకును; కారణుండును = కారణమైనవాడును; నిర్మత్సరుండును = మాత్సర్యములేనివాడును; ఐన = అయినట్టి; రుద్రున్ = శివుని; అందున్ = యెడల; నీవున్ = నీవే; తక్క = తప్పించి; ఎవ్వండున్ = ఎవరును; ప్రతికూలంబున్ = వ్యతిరేకమును; ఆచరించు = చేయును; అదియునన్ = అంతే; కాక = కాకుండగ; మిమున్ = మీ; పోటి = లాంటి; వారలు = వారు; పరుల = ఇతరుల; వలని = అందలి; గుణంబులు = గుణములు; అందున్ = లో; దుర్గుణంబులన = దుర్గుణములనే; ఆపాదింతురు = ఆరోపించెదరు; మఱియున్ = ఇంకను; కొందఱు = కొంతమంది; మధ్యస్థులు = మధ్యమగుణములుకలిగిన; వారలు = వారు; పరుల = ఇతరుల; దుర్గుణంబులన్ = దుర్గుణములు; అందున్ = లో; దోషంబులన్ = దోషములను; ఆపాదింపరు = ఆరోపించరు; కొందఱు = కొంతమంది; సాధు = మంచి; వర్తనంబులు = ప్రవర్తనలు; కల = కలిగిన; వారలు = వారు; పరుల = ఇతరుల; దోషంబులన్ = దోషములను; ఐనన్ = అయినట్టి; గుణంబులు = గుణములు; కాన్ = అగునట్లు; అనుగ్రహింతురు = పరిగ్రహించెదరు; మఱియున్ = ఇంకను; కొందఱు = కొందరు; ఉత్తమ = ఉత్తములలో; ఉత్తములు = ఉత్తములు; పరుల = ఇతరుల; అందున్ = యెడల; దోషంబులన్ = దోషములను; ఆపాదింపక = ఆరోపించక; తుచ్చ = నీచమైన; గుణంబులు = గుణములు; కలిగినను = ఉన్నను; సత్ = మంచి; గుణంబులు = గుణములు; కాన్ = అగునట్లు; కైకొందురు = స్వీకరింతురు; అట్టి = అటువంటి; మహాత్ములన్ = గొప్పవారి; అందున్ = యెడల; నీవున్ = నీవు; పాప = పాపపు; బుద్ధిన్ = బుద్ధిని; కల్పించితివి = లేనివి ఆరోపించితివి; అని = అని; వెండియున్ = ఇంకను; ఇట్లు = ఈవిధముగ; అనియెన్ = పలికెను; మహాత్ములు = గొప్పవారు; అగు = అయిన; వారల = వారి; పాదఘూళి = పాదధూళి; చేన్ = వలన; నిరస్త = తొలగింపబడిన; ప్రభావులు = ప్రభావము కలవారు; ఐ = అయ్యి; జడ = జడత్వపు; స్వభావంబు = స్వభావము; కల = కలిగినట్టి; దేహంబున్ = శరీరమును; ఆత్మ = తాము; అని = అని; పల్కు = పలికెడి; కుజనులు = చెడ్డమానవులు; అగు = అయిన; వారు = వారు; మహాత్ములన్ = గొప్పవారిని; నిందించుట = నిందించుట; కార్యంబు = తగినపని; కాదు = కాదు; అదియున్ = అది; వారి = వారి; కిన్ = కి; అనుచితంబు = ఉచితముకానిది; అగును = అవుతుంది; అని = అని; వెండియున్ = మరల; ఇట్లు = ఈవిధముగ; అనియెన్ = పలికెను.

భావము:

తండ్రి అవమానించడంతో తోబుట్టువులు చేసిన గౌరవాన్ని సతీదేవి అందుకొనక, వారికి బదులు చెప్పలేక పోయింది. ఈ విధంగా సతీదేవి తన తండ్రి ఆదరాన్ని పొందనిదై, తన భర్తను యజ్ఞానికి ఆహ్వానించకుండా తిరస్కరించడాన్ని, శివునికి భాగం కల్పించకుండా జరుపుతున్న యజ్ఞాన్ని చూసి, తన కోపాగ్ని జ్వాలలతో లోకాలను బూడిద చేయాలన్నంత ఉద్రేకాన్ని పొంది, శివుని ద్వేషించి క్రతువు చేస్తున్నానని గర్వపడుతున్న దక్షుణ్ణి హతమారుస్తామని లేచిన ప్రమథగణాలను నివారించి, రోషావేశంతో ఇలా అన్నది. “లోకంలోని ప్రాణులందరికీ ఇష్టమైన శివునకు ఇష్టమైనవారు అనీ, ఇష్టం లేనివారు అనీ ఎవరూ లేరు. అతనికంటె అధికులు లేరు. సకల విశ్వానికి కారణమైన ఈశ్వరునకు ఎవరియందూ ద్వేషము లేదు. అలాంటి రుద్రుని నీవు తప్ప లోకంలో ఇంకెవరు ద్వేషిస్తారు? అంతేకాక నీవంటివాళ్ళు ఇతరుల గుణాలలో దోషాలను ఆపాదిస్తారు. కొందరు మధ్యస్థులు ఇతరుల గుణాలలో దోషాలను ఆపాదించరు. కొందరు సత్పురుషులు ఇతరుల దోషాలనైనా గుణాలుగా గ్రహిస్తారు. ఇంకా కొందరు ఉత్తమోత్తములు ఇతరులలో దోషాలను ఆరోపించక వారి నీచగుణాలను సైతం సద్గుణాలుగా స్వీకరిస్తారు. అటువంటి మహాత్ములలో నీవు పాపబుద్ధిని కలిగించావు.” అని చెప్పి ఇంకా ఇలా అన్నది. “మహాత్ముల పాదధూళిముందు వెలవెలబోయిన తేజస్సు కలిగి, జడపదార్థమైన దేహాన్నే ఆత్మ అని వాదించే దుర్జనులు సజ్జనులను నిందించడంలో ఆశ్చర్యం లేదు. అది వారి తగినదే” అని చెప్పి మళ్ళీ ఇలా అన్నది.

http://telugubhagavatam.org/?tebha&Skanda=4&Ghatta=6&Padyam=86

: : చదువుకుందాం భాగవతం; బాగుపడదాం మనం అందరం : :