పంచోపనిషణ్మయ దివ్యదేహము

(పద్యం 3-173-సీ.)

పంచోపనిషత్తులు – 1ఈశ 2కేన 3కఠ 4ప్రశ్న 5మండూక ఉపనిషత్తులను పంచోపనిషత్తులు అంటారు.

ఉపనిషత్తులు ఆత్మ విచారణ సాధనములు. ఉపనిషత్తులు వేదాంత సారాన్ని, పరావిద్యని, పరమాత్మ తత్వాన్ని వివరిస్తాయి. వానిలో ముఖ్యమైనవి పంచోపనిషత్తులు. 

ఈ పంచోపనిషత్తులలో ప్రతిపాదితమైన ఆ పరమాత్మ లక్షణ మయమై ప్రకాశించే దేహమే ఆ భగవంతుని పంచోపనిషణ్మయ దివ్యదేహము అని భావిస్తున్నాను.

ఈ పంచోపనిషత్తుల మూలాలు -

1.      ఈశోపనిషద్

శుక్లయజుర్వేదీయ మధ్యాన్దనీశాఖానుసారిణీ కాణ్డవశాఖా కే చతుర్థ దషక్ కె దశమ అద్యాయ్ కె ప్రథమ అనువాక్ కో ఈశోపనిషద్ కహతె హై. (శుక్లయజుర్వేదంలోని మధ్యాందనీశాఖ అనుసరించిన కాండవ శాఖ యొక్క చతుర్థ దషకం యొక్క దశమ అద్యాయంలోని ప్రథమ అనువాక్కుని ఈశోపనిషత్తు అంటారు)

2.      కేనోపనిషద్

సామవేద్ కీ తలవకారశాఖా కె నవమ అధ్యాయ్ కో కేనోపనిషద్ కహతె హై. (సామవేదం లోని తలవకారశాఖ యొక్క నవమ అధ్యాయాన్ని కేనోపనిషత్తు అంటారు.)

3.      కఠోపనిషద్

కృష్ణయజుర్వేద్ కీ కఠశాఖా కీ యహ్ కఠోపనిషద్ హై. (కృష్ణయజుర్వేదంలోని కఠశాఖయే కఠోపనిషత్తు.)

4.      ప్రశ్నోపనిషద్

అధర్వవేద్ కీ పిప్పలాదశాఖా కా ప్రశ్నోపనిషద్ హై. (అధర్వణ వేదంలోని పిప్పలాద శాఖయే ప్రశ్నోపనిషత్తు.)

5.      మండూకోపనిద్

అధర్వవేద్ కీ శౌనకీశాఖా కా యహ్ ముండకోపనిషద్ హై. (అధర్వణవేదం లోని శౌనకీ శాఖయే ముండకోపనిషత్తు.)

మూలాలు – శ్రీమహాలక్ష్మీనారాయణయఙ్ఞసమితి, ఓభాపట్టీ సమారియా, భోజపుర్ జిల్లా, ద్వారా ప్రచురింపబడిన ఈశాదిపంచోపనిషదః నుండి గ్రహించడ మైనది.